ΩΧΡΑ ΚΗΛΙΔΑ – ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ

Είναι μια βλάβη της ωχράς κηλίδας. Η ωχρά κηλίδα είναι μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού που σας επιτρέπει να βλέπετε λεπτομέρειες έτσι ώστε να μπορείτε να διαβάζετε ή να οδηγείτε. Όταν η ωχρά κηλίδα δεν λειτουργεί σωστά η κεντρική σας όραση είναι θολή, και εμφανίζει περιοχές σκοτεινές ή παραμορφωμένες (μεταμορφοψία). Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δυσχεραίνει τόσο την κοντινή, όσο και την μακρινή σας όραση, με αποτέλεσμα ορισμένες δραστηριότητες, όπως το πέρασμα κλωστής σε βελόνα ή το διάβασμα, να είναι δύσκολες ή και αδύνατες. Παρότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ελαττώνει την κεντρική όραση συνήθως δεν επηρεάζει την περιφερική όραση. Αυτό σημαίνει π.χ. ότι θα μπορούσατε να διακρίνετε το περίγραμμα ενός ρολογιού χωρίς όμως να έχετε τη δυνατότητα να πείτε τί ώρα είναι. Απο μόνη της, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν οδηγεί σε ολική τύφλωση. Ακόμη και στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις οι ασθενείς διατηρούν κάποια χρήσιμη όραση και συχνά μπορούν να ζουν αυτόνομα. Σε πολλές περιπτώσεις η επίδραση της εκφύλισης της ωχράς στην όραση σας είναι ελάχιστη.

Φυσιολογική όραση

Όραση με Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας

Ωχρά κηλίδα – τι προκαλεί την ηλικιακή εκφύλιση της;

Πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν εκφύλιση της ωχράς ως μέρος της «φυσιολογικής» γήρανσης του σώματος. Ακριβώς γιατί αυτό συμβαίνει δεν είναι ακόμη γνωστό, αν και πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν πολλούς «επιβαρυντικούς» παράγοντες, ή αλλιώς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της πάθησης, όπως π.χ. η κληρονομικότητα, η καυκάσια / λευκή φυλή, το κάπνισμα κ.α.
Οι δυο συνηθέστερες μορφές της ΗΕΩ είναι η «ξηρή» (ατροφική) και η «υγρή» (νεοαγγειακή):

«ΞΗΡΗ» ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν τη «ξηρή» μορφή της ΗΕΩ. Προκαλείται από γήρανση και λέπτυνση της ωχράς κηλίδας. Η μείωση της όρασης είναι συνήθως προοδευτική.

«ΥΓΡΗ» ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

Η «υγρή» μορφή αφορά περίπου το 10% των ασθενών με ΗΕΩ. Προκαλείται από την ανάπτυξη παθολογικών αγγείων (νεοαγγεία) κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα στο πίσω μέρος του ματιού σας. Τα αγγεία αυτά διαρρέουν υγρό ή/και αίμα θολώνοντας την κεντρική σας όραση. Η θόλωση αυτή μπορεί να εμφανιστεί απότομα.

Εναποθέσεις κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα που καλούνται drusen αποτελούν το συνηθέστερο εύρημα στην ΗΕΩ. Από μόνα τους τα drusen δεν προκαλούν απώλεια όρασης, παρότι αύξηση του αριθμού τους αναδεικνύει υψηλότερο κίνδυνο μετάπτωσης σε προχωρημένη ΗΕΩ. Οι ασθενείς σε κίνδυνο μετάπτωσης σε προχωρημένη ΗΕΩ είναι αυτοί με πολλά συρρέοντα drusen, εκτεταμένη ατροφία, ή με παθολογικά αγγεία κάτω από την ωχρά κηλίδα στο ένα τους μάτι («υγρή» μορφή).

Ξηρή και Υγρή Ηλικιακή Εκφύλιση

Συμπτώματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

Τα συμπτώματα ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή.  Συχνά στα πρώιμα στάδια της η ΗΕΩ είναι «σιωπηλή», δεν προκαλεί δηλαδή κάποια συμπτώματα πέρα από μια ελάχιστη δυσκολία στο διάβασμα ή σε δραστηριότητες που αφορούν την κεντρική σας όραση.

Τέτοιου είδους συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:

• κάποιες λέξεις σε μια σελίδα είναι θολές
• μια σκοτεινή ή άδεια περιοχή εμφανίζεται στην κεντρική σας όραση
• ευθείες γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες, όπως στο διάγραμμα

Διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

Δυστυχώς πολλοί ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται οτι έχουν πρόβλημα στην ωχρά κηλίδα μεχρις ότου χάσουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης.  Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να διαγνώσει πρώιμα στάδια της ΗΕΩ κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• μια απλή εξέταση της όρασης κατά την οποία κοιτάτε ένα ειδικό διάγραμμα (Amsler grid)
• εξέταση της ωχράς κηλίδας με οφθαλμοσκόπηση
• εξέταση με ειδικές φωτογραφίες του πίσω μέρους του ματιού έτσι ώστε να αναδειχθούν παθολογικά νεοαγγεία χρησιμοποιώντας ως σκιαγραφικές ουσίες την φλουοροσκείνη ή / και την ινδοκυανίνη
• εξέταση με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) που αναδεικνύει λεπτομέρειες της ανατομίας της βλάβης στην περιοχή της ωχράς με μη επεμβατικά μέσα

Θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Παρότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς τί προκαλεί την ΗΕΩ, αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής και ψευδάργυρος μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης σε ορισμένους ασθενείς μας.

Μια μεγάλη επιστημονική μελέτη στις Η.Π.Α έδειξε οτι ασθενείς σε κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένων μορφών ΗΕΩ ελάττωσαν τον κίνδυνό τους κατα 25% όταν χρησιμοποίησαν υψηλές δόσεις βιταμίνης C, βιταμίνης E, βήτα καρωτίνης και ψευδαργύρου.  Τα συμπληρώματα αυτά ωστόσο δεν αποδείχθηκαν εξίσου ευεργετικά σε ασθενείς με πρώιμες μορφές ΗΕΩ ή και σε αυτούς χωρίς ΗΕΩ.

Είναι σημαντικό να καταλάβετε οτι τα συμπληρώματα διατροφής σε καμμία περίπτωση δεν αποτελούν ίαση για την ΗΕΩ, ούτε και μπορούν να αναπληρώσουν όραση που πιθανώς να έχετε ήδη χάσει απο την πάθηση.  Ωστόσο, τα συμπληρώματα αυτά όπως στοιχειοθετούνται απ’τη συγκεκριμένη μελέτη (AREDS) μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς υψηλού κινδύνου να διατηρήσουν την όραση τους.  Καλό είναι να μιλήσετε με τον οφθαλμίατρο σας για να εξακριβώσετε αν τα συμπληρώματα είναι ενδεδειγμένα για εσάς.

LASER, ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΝΤΙ-VEGF

Ορισμένες περιπτώσεις της «υγρής» ΗΕΩ μπορούν να αντιμετωπισθούν με θερμικό laser, όπου μια εστιασμένη ακτίνα φωτός προκαλεί «καυτηριασμό» στα παθολογικά νεοαγγεία που διαβρώνουν την ωχρά κηλίδα.  Μια περισσότερο επιλεκτική επέμβαση στα νεοαγγεία είναι η φωτοδυναμική θεραπεία, όπου μετά την ενδοφλέβια χορήγηση ενός φωτοευαίσθητου φαρμάκου (Visudyne) εφαρμόζεται laser χαμηλής ενέργειας προκειμένου να σταματήσει η διαρροή από τα νεοαγγεία χωρίς να προκαλείται θερμικό έγκαυμα στον αμφιβληστροειδή.

Μια διαφορετική θεραπευτική παρέμβαση στοχεύει μια συγκεκριμένη πρωτείνη του σώματος μας που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των νεοαγγείων κάτω απ’τον αμφιβληστροειδή, και καλείται VEGF (vascular endothelial growth factor).  Ενδοφθάλμια έγχυση παραγόντων που μπλοκάρουν τον VEGF μπορούν να περιορίσουν την δραστηριότητα των παθολογικών νεοαγγείων και να διατηρήσουν μέρος της κεντρικής όρασης των ασθενών μας.

Προσαρμογή σε συνθήκες χαμηλής όρασης

Παρά τις νεότερες εξελίξεις στη θεραπεία της ΗΕΩ πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να χάνουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης.  Προκειμένου να σας βοηθήσει να προσαρμοσθείτε σε συνθήκες χαμηλής όρασης ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να σας διευκολύνει με ειδικές οπτικές συσκευές, σε συντονισμό πάντα με κάποιο εξειδικευμένο κέντρο χαμηλής όρασης.  Υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων επιλογών στους ασθενείς μας με προχωρημένη ΗΕΩ προκειμένου να διατηρήσουν μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής.  Συχνά μπορούν να συνεχίσουν πολλές από τις αγαπημένες τους ασχολίες χρησιμοποιώντας ειδικές συσκευές, όπως π.χ. μεγενθυτικούς φακούς, τηλεοράσεις κλειστού κυκλώματος, ή ειδικούς υπολογιστές.

Έλεγχος της κεντρικής όρασης με το Amsler grid

Μπορείτε καθημερινά να ελέγχετε την όραση σας χρησιμοποιώντας το εικονιζόμενο Amsler grid.  Πιθανώς να ανακαλύψετε διαταραχές στην κεντρική σας όραση που να μην είχατε προσέξει με άλλους τρόπους.  Τοποθετώντας το διάγραμμα μπροστά στο ψυγείο σας είναι ένας πρακτικός τρόπος να σας υπενθυμίζει να το κοιτάτε καθημερινά.  Για να το χρησιμοποιήσετε σωστά:

• Φορέστε τα κοντινά γυαλιά σας και τοποθετείστε το διάγραμμα 30-40 εκατοστά μακρυά σας σε συνθήκες καλού φωτισμού
• Καλύψτε το ένα σας μάτι
• Με το ανοικτό σας μάτι κοιτάξτε απ’ευθείας τη κεντρική κουκίδα
• Καθώς κοιτάτε τη κουκίδα προσέξτε αν οι γραμμές του διαγράμματος είναι ευθείες, ή αν υπάρχουν εστίες παραμόρφωσης, ή περιοχές σκοτεινές ή θολές
• Επαναλάβετε τη διαδικασία με το άλλο μάτι
• Αν βρείτε εστίες παραμόρφωσης, περιοχές σκοτεινές ή θόλωσης επικοινωνήστε άμεσα με τον οφθαλμίατρο σας.

Γενετικό test HEΩ στο Athens Vision

Στο καινοτόμο τμήμα Οφθαλμικής Γενετικής του Athens Vision εφαρμόζεται στοχευμένος γενετικός έλεγχος της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας με βάση τα νεότερα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα.  Η εξέταση αυτή αφορά κυρίως ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό ΗΕΩ, καθώς και τους συγγενείς τους.