ΚΕΡΑΤΟΕΙΔΗΣ-ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΕΙΣ
Τι είναι ο κερατοειδής
Ο κερατοειδής είναι ο πρόσθιος και φυσιολογικά διάφανος χιτώνας του ματιού. Ενώ είναι ο νευροβριθέστερος ιστός του ματιού (και έχει έτσι μεγάλη ευαισθησία), φυσιολογικά στερείται αγγείων. Λόγω της καμπυλότητάς του και της διαφάνειάς του επιτελεί με τη σημαντική αλλά μικρότερη συμβολή του φακού του ματιού το έργο εστίασης των οπτικών ερεθισμάτων πάνω στους ευαίσθητους φωτοϋποδοχείς του ματιού που βρίσκονται μέσα στο μάτι στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.
Η βασική δομή του κερατοειδούς είναι απλή. Αποτελείται από
- Το επιθήλιο
- Την ίδια ουσία (ή στρώμα) και
- Το ενδοθήλιο
Θόλωση του κερατοειδούς, ή μεγάλη μεταβολή, ή ανωμαλία στην καμπυλότητά του (π.χ. κερατόκωνος) έχει άμεση συνέπεια στην ποιότητα όρασης. Η αντικατάσταση του ιστού είναι αρκετές φορές η καλύτερη λύση στο πρόβλημα όρασης, γιατί πολλές φλεγμονώδεις ή μη παθήσεις, τραύματα και μολύνσεις του ματιού αφήνουν μόνιμες ουλές και θολερότητες.
Τι είναι η μεταμόσχευση κερατοειδούς
Η αντικατάσταση του κερατοειδούς ή τμήματος του κερατοειδούς λέγεται μεταμόσχευση κερατοειδούς (ή κερατοπλαστική). Ανάλογα με το τμήμα του κερατοειδούς που μεταμοσχεύεται διακρίνουμε την επέμβαση σε μερική (πρόσθια ή οπίσθια τμηματική) ή ολική/διαμπερής. Σε περίπτωση που μεταμοσχεύεται μη βιολογικό μόσχευμα τότε η επέμβαση ονομάζεται κεραπρόσθεση ή τεχνητός κερατοειδής.
Διαμπερής κερατοπλαστική ( PKP )
Η μεταμόσχευση του κερατοειδούς χιτώνα είναι η πλέον επιτυχής μεταμόσχευση ανθρωπίνου ιστού. Επιχειρείται τουλάχιστον 4 φορές πιο συχνά από τις μεταμοσχεύσεις νεφρού και έχει τα υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας (έως 95% σε ορισμένες παθήσεις). Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν χρειάζεται μετεγχειρητική λήψη αγωγής από το στόμα (μόνο σταγόνες), και τις περισσότερες φορές πραγματοποιείται με χρήση τοπικής μόνο αναισθησίας και μετά το πέρας της εγχείρησης ο ασθενής πάει μόνος του στο σπίτι του (περιπατητική χειρουργική).
Η διαδικασία αφαίρεσης του κεντρικού μέρους του κερατοειδούς γίνεται με ειδικά αυτοματοποιημένα τρυπάνια μετά τη χρήση συνήθως τοπικής αναισθησίας. Η επέμβαση συνεχίζεται με ενδοφθάλμιους χειρισμούς αν αυτό είναι αναγκαίο, όπως εξαίρεση καταρράκτη ή ιριδοπλαστική, και ολοκληρώνεται με τη συρραφή του μοσχεύματος στον κερατοειδή του λήπτη με χρήση ραμμάτων λεπτότερων από μια ανθρώπινη τρίχα.
Μερικού πάχους κερατοπλαστική
Όπου είναι δυνατό προτιμούμε την τμηματική επιλεκτική αντικατάσταση του κερατοειδούς χιτώνα. Είναι δυνατή η επιλεκτική αντικατάσταση του πρόσθιου κερατοειδικού στρώματος, σχεδόν όλου του στρώματος η μόνο του ενδοθηλίου. Ο διαχωρισμός γίνεται με την βοήθεια ειδικών αυτοματοποιημένων μικροκερατόμων και ειδικών εργαλείων μικροχειρουργικής.
Πρόσθια τμηματική κερατοπλαστική
(DALK, ALTK)
Γίνεται επιλεκτική αντικατάσταση μόνο του πρόσθιου τμήματος του κερατοειδούς. Το μόσχευμα είναι σαν ένας βιολογικός φακός επαφής που τοποθετείται χειρουργικά πάνω και όχι μέσα στην οφθαλμική κοιλότητα. Η πρώτη πρόσθια τμηματική μεταμόσχευση σχεδόν ολικού πάχους έγινε από τον Αναστάσιο Κ Χαρώνη στο κέντρο Orasis το Σεπτέμβριο του 2002.
Όσον αφορά την πρόσθια τμηματική μεταμόσχευση τα πλεονεκτήματα της τεχνικής συνοψίζονται σε: αποφυγή ενδοφθάλμιων χειρισμών, αδυναμία ενδοθηλιακής απόρριψης, συντομότερη κατά πολλούς μήνες παραμονή των ραμμάτων, μη ανάγκη χρήσης φαρμακευτικής άνοσοκαταστολής και η πολύ μεγαλύτερη αντοχή του κερατοειδούς σε περίπτωση μελλοντικού τραυματισμού. Στο Athensvison (Δρ Αναστ Κ Χαρώνης) πραγματοποιήθηκε η πρώτη πρόσθια τμηματική κερατοπλαστική στην Ευρώπη με χρήση Excimer Laser με το σύστημα Schwind Amaris το 2008. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει τον εξαιρετικό διαχωρισμό του οπίσθιου στρώματος αν δεν είναι δυνατή η χρήση της τεχνικής Big Bubble. Στο κέντρο Athensvision διαθέτουμε 15ετή εμπειρία χρήσης εξατομικευμένης φωτοκερατεκτομής με Excimer Laser πάνω στο μόσχευμα για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.
Η μέθοδος αυτή είναι ιδανική για τη χειρουργική αντιμετώπιση σχετικά προχωρημένου κερατόκωνου που συνήθως αφορά ασθενείς νεαρής ηλικίας που πιθανόν να τραυματιστούν στο μέλλον.
Νέες εξελίξεις στην πρόσθια τμηματική κερατοπλαστική.
Στο Αthensvision πιστεύουμε ότι το μέλλον στον κερατόκωνο είναι η ελάχιστα επεμβατική μικροκερατοπλαστική, δηλαδή η κατασκευή ενός μικρομοσχεύματος που Θα έχει το πάχος συμβατικού φακού επαφής και το οποίο θα επιθηλιοποιείται, δηλαδή θα βρίσκεται πάνω από το κερατοειδικό στρώμα του ασθενούς αλλά κάτω από το επιθήλιο χωρίς ράμματα. (Athensvision Minimal Additive Refractive Treatment-AMART) Ένας συγκεκριμέμενος τρόπος υπολογισμού και in vivo κατασκευής του βιολογικού φακού επαφής αυτού έχει πατενταριστεί από εμάς και το 2021 πουλήθηκε για περαιτέρω αξιολόγηση και εμπορική διάθεση σε μεγάλη εταιρεία κατασκευής Laser για διαθλαστική χειρουργική.
Οπίσθια τμηματική κερατοπλαστική
(DSEK, DSAEK, DMEK)
Στην περίπτωση της επιλεκτικής αντικατάστασης της ενδοθηλιακής στοιβάδας η επέμβαση διαρκεί μόλις 20 λεπτά της ώρας, δεν χρειάζονται να τοποθετηθούν καθόλου ράμματα, ο μετεγχειρητικός αστιγματισμός είναι αμελητέος και η βελτίωση της όρασης είναι πολύ γρηγορότερη της κλασσικής μεταμόσχευσης. Επιθηλιακά ελλείμματα και επιπλοκές από την χρήση ραμμάτων φυσικά δεν είναι δυνατό να υπάρξουν. Η πρώτη οπίσθια τμηματική κερατοπλαστική στην Ελλάδα έγινε τον Δεκέμβριο του 2002 από τον Αναστάσιο Κ Χαρώνη. Είκοσι χρόνια αργότερα η επέμβαση αυτή είναι η πιο διαδεδομένη κερατοπλαστική επέμβαση που γίνεται στην Ευρώπη και σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο.
Στην επέμβαση DSEK o χειρουργός ή η τράπεζα μοσχευμάτων (DSAEK) θα διαχωρίσει τον κερατοειδή σε δύο τμήματα με μικροχειρουργικά εργαλεία η ειδικό Laser. To «μερικού πάχους» μόσχευμα θα τοποθετηθεί απ τον χειρουργό στην τελική του θέση μέσα στον πρόσθιο θάλαμο πίσω απ τον κερατοειδή αφού πρώτα ο χειρουργός αφαιρέσει το πάσχων τμήμα του κερατοειδούς (δεσκεμέτειο και ενδοθήλιο) . Στηρικτικά ράμματα για το μόσχευμα δεν τοποθετούνται, το οποίο καθηλώνεται στην θέση του με μια φυσσαλίδα αέρα. Μειονεκτήματα της τεχνικής αποτελεί η διεγχειρητική απώλεια των ενδοθηλιακών κυττάρων και η πιθανή μετακίνηση του μοσχεύματος απ την θέση του τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες. Σε περίπτωση αποτυχίας είναι βέβαια δυνατή η διενέργεια νέας μερικής ή συχνότερα ολικής κερατοπλαστικής.
Μια παραλλαγή της μεθόδου είναι η μεταμόσχευση αποκλειστικά και μόνο ενδοθηλιακών κυττάρων που βρίσκονται πάνω σε μια βασική μεμβράνη που λέγεται δεσκεμέτειος μεμβράνη. Η παραλλαγή αυτή είναι η επέμβαση DMEK. (Descemet Membrane Endothelial Keratoplasty) Μετά το 2017 η DMEK είναι η πιο συχνή μεταμόσχευση που προτείνεται στους ασθενείς του Athensvision όταν έχουν πρόβλημα με την ενδοθηλιακή στοιβάδα πβ Δυστροφία του Fuchs, Μικροφυσσαλιδώδη κερατοπάθεια. Η DMEK πλεονεκτεί της DSEK/DSAEK διότι έχει μικρότερα ποσοστά απόρριψης του μοσχεύματος. Το μόσχευμα της DMEK με τα 20μικρά πάχος (1/50 του χιλιοστού του μέτρου) είναι το μικρότερο μόσχευμα που μεταμοσχεύει σήμερα η σύγχρονη Ιατρική στο ανθρώπινο σώμα.
Η επέμβαση DSO/ DSO xtra
H πρώτη επέμβαση DSO (Descemet stripping only) έγινε στην Ελλάδα το 2011 από τον Αναστάσιο Κ Χαρώνη στην Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας AthenVision. Κατά την επέμβαση αυτή, επιχειρείται η αφαίρεση της δεσκεμετείου μεμβράνης του παθολογικού ενδοθηλίου χωρίς αντικατάσταση του με μόσχευμα. Σήμερα, μετά από δέκα χρόνια εμπειρίας στο AthensVision Eye Institute, ξέρουμε ότι η μέθοδος αυτή πρέπει να επιχειρείται σε ορισμένα μόνο περιστατικά που έχουν συγκεκριμένες προυποθέσεις που αυξάνουν την πιθανότητα επιτυχίας της επέμβασης αυτής. Πχ ένδειξη σε καλά ενημερωμένους ασθενείς με Fuchs δυστροφία κλινικής κατάταξης κατά Κrachmer Stage III-IV με ικανό περιφερικό αριθμό κυττάρων και δυνατότητα χρήσης αγωγής με Ripasudil. (DSO xtra)
Η επέμβαση με αλλοπλαστικά φράγματα προσρόφησης
Η επέμβαση με αλλοπλαστικά φράγματα προσρόφησης είναι μια πειραματική αλλά ριξηκέλευθη πρόταση στο πρόβλημα της ανεπάρκειας της ενδοθηλιακής στοιβάδας του κερατοειδούς που εξετάζεται την στιγμή αυτή από το Athensvision και το Ινστιτούτο Ερευνας και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης σε πειραματόζωα σε κονίκλους. To invivo πρωτόκολλο μας, διενεργήθηκε στο εργαστήριο πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ερευνης «Ν. Σ.Χρηστέας) με θεαματικά αποτελέσματα μεταξύ Απριλίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022 . Το έργο χρηματοδοτήθηκε εν μέρη από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. ΓΓΕΤ /ΕΣΠΑ 2014-2020. Η επέμβαση αυτή δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί σε ανθρώπους αλλά αναμένεται να αποτελέσει τουλάχιστον μια προσωρινή, λειτουργική και οικονομική πρόταση στο πρόβλημα της κερατοειδικής τυφλότητας μέχρι τουλάχιστον να βρεθεί το κατάλληλο ανθρώπινο μόσχευμα. Υπεύθυνος Συντονιστής Έργου Αναστάσιος Κ Χαρώνης.
Κερατοπρόσθεση: o τεχνητός κερατοειδής
Ο τεχνητός κερατοειδής είναι ένας πλαστικός φακός υψηλής διοπτρικής δύναμης κατασκευασμένος στο εργαστήριο με στόχο να αντικαταστήσει το άρρωστο κεντρικό τμήμα του κερατοειδούς χιτώνα για αποκατάσταση της όρασης. Το πλαστικό αυτό «μόσχευμα» τοποθετείται στον οφθαλμό του ασθενή με μικροχειρουργική που μοιάζει αρκετά με κλασική επέμβαση μεταμόσχευσης κερατοειδούς.
Μέχρι στιγμής τα άκαμπτα υλικά προτιμούνται λόγω της σαφούς υπεροχής τους στην κλινική πράξη και τα κλινικά τους αποτελέσματα από τις κερατοπροσθέσεις από μαλακά υλικά.
Πότε προτιμάται η χρήση τεχνητού κερατοειδούς;
Συνήθως η επέμβαση ένθεσης κερατοπρόσθεσης αφορά μόνο ασθενείς με σοβαρό πρόβλημα σχεδόν καθολικής κερατοειδικής τύφλωσης. Ο ασθενής πρέπει να είναι ενημερωμένος για τα πλεονεκτήματα αλλά και τα σοβαρά μειονεκτήματα αυτής της επέμβασης. Η διενέργεια ή όχι της επέμβασης πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξατομικεύεται. Γενικά η ένθεση κερατοπρόσθεσης ενδεχομένως να ενδείκνυται στις εξής περιπτώσεις:
- <Αμφοτερόπλευρη σοβαρότατη απώλεια όρασης λόγω κερατοπάθειας σε περιπτώσεις που η επαναμεταμόσχευση με κλασικό μόσχευμα έχει αποτύχει τουλάχιστον μια (η περισσότερες) φορές.
- Σε περιπτώσεις που υπάρχει αντένδειξη, έχει αποτύχει η δεν είναι δυνατή η ταυτόχρονη ή ετερόχρονη διενέργεια διαμπερούς κερατοπλαστικής και μεταμόσχευσης στελεχιαίων κυττάρων σκληροκερατοειδικού ορίου.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της χρήσης κερατοπρόσθεσης;
- Συνήθως γρηγορότερη βελτίωση της οπτικής οξύτητας απ’ ότι στην κλασική μεταμόσχευση. Πολλές φορές αρχικά οι ασθενείς είναι ενθουσιασμένοι από την όραση τους σε σύγκριση με την ¨κλασική¨ ταλαιπωρία της “κλασικής” μεταμόσχευσης.
- Αδυναμία πραγματικής απόρριψης του μοσχεύματος, τουλάχιστον της κλασικής απόρριψης του μοσχεύματος που στις περισσότερες περιπτώσεις έχει ταλαιπωρήσει πολύ στο παρελθόν τους ασθενείς αυτούς.
- Δυνατότητα επαναμεταμόσχευσης με καινούργια κερατοπρόσθεση ή και κλασικό μόσχευμα στο μέλλον αν χρειαστεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
- Σε καλά επιλεγμένους ασθενείς η χρήση κερατοπρόσθεσης έχει αποδεδειγμένα με τελευταίες πολυκεντρικές μελέτες καλύτερα αποτελέσματα όρασης και επιβίωσης του μοσχεύματος και λιγότερες επιπλοκές στην πενταετία από ότι η χρήση βιολογικών μοσχεύματων σε αντίστοιχης βαρύτητας ασθενείς.
Ποια είναι τα μειονεκτήματα της χρήσης κερατοπρόσθεσης;
- <Σοβαρότερος μακροχρόνιος κίνδυνος μόλυνσης και ενδοφθαλμίτιδος απ’ ότι στην κλασσική μεταμόσχευση.(σχετική αντένδειξη χρήσης σε νεαρούς ασθενείς )
- Μικρότερο οπτικό πεδίο απ’ ότι με χρήση κλασικού ανθρώπινου μοσχεύματος.
- Αδυναμία μέτρησης της ενδοφθάλμιας πίεσης μέσω της κερατοπρόσθεσης με τους κλασικά τονόμετρα.
Η κερατοπρόσθεση που χρησιμοποιούμε σήμερα στο Athens Vision (Boston Keratoprosthesis Ι & ΙΙ) έχει τα καλύτερα δυνατά δημοσιευμένα αποτελέσματα στην παγκόσμια οφθαλμολογική βιβλιογραφία, με διεθνή εμπειρία συνεχών βελτιώσεων τα τελευταία 35 χρόνια. Mε προσεκτική επιλογή, ενημέρωση και παρακολούθηση του ασθενούς με σοβαρό πρόβλημα στον κερατοειδή ή ένθεση κερατοπρόσθεσης αποτελεί μια ρεαλιστική λύση για σημαντική βελτίωση αν οχι αποκατάσταση της όρασης.
Συχνές ερωτήσεις για μεταμοσχεύσεις
Πόσο επικίνδυνη είναι η μεταμόσχευση κερατοειδούς;
Με την «μεταμόσχευση» κερατοειδούς , είτε διαμπερή είτε μερική γίνεται πάντα αντικατάσταση τμήματος του κερατοειδούς χιτώνα. Συνεπώς πρόκειται για μεταμόσχευση ιστού και όχι οργάνου (όπως π.χ. του νεφρού ή ολόκληρου του οφθαλμού). Ο ευρωπαικός οργανισμός μεταμοσχεύσεων κατατάσσει τις μεταμοσχεύσεις αυτές στις επεμβάσεις που στόχο έχουν την βελτίωση της ποιότητας της ζωής και όχι τις επεμβάσεις που επιμηκύνουν η σώζουν την ζωή του ασθενή. (life enhancing vs life prolonging, life saving procedure). Συνεπώς σε περίπτωση που ο νέος κερατοειδής δεν λειτουργήσει σωστά ή πάψει κάποτε να λειτουργεί δεν κινδυνεύει ούτε η βιωσιμότητα του οφθαλμού (ούτε βέβαια η ζωή του ασθενούς). Η επέμβαση αν αποτύχει μπορεί τις περισσότερες φορές να επιχειρηθεί ξανά χωρίς πρόβλημα. Στις περιπτώσεις που γίνεται μερική μεταμόσχευση κερατοειδούς κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος πρακτικά δεν υπάρχει. Επίσης στην περίπτωση αυτή ο ασθενής που υποβάλλεται σε επέμβαση εκτός ματιού έχει και άλλα σημαντικά πλεονεκτήματα που θα αναλυθούν παρακάτω.
Πού βρίσκουμε τα μοσχεύματα για τις επεμβάσεις αυτές;
Στην περίπτωση της διαμπερούς ή μερικής κερατοπλαστικής η επέμβαση γίνεται με χρήση μοσχεύματος από μάτια ασθενών που έχουν αποβιώσει πρόσφατα. Η ευρωπαϊκή ένωση και οι ΗΠΑ έχουν οριοθετήσει με κάθε λεπτομέρεια την διαδικασία επιλογής, ελέγχου, μεταφοράς του μοσχεύματος στο χειρουργικό κέντρο που θα γίνει η επέμβαση και του ελέγχου του μακροχρόνιου αποτελέσματος της επέμβασης από θεσμικά όργανα μή κερδοσκοπικού χαρακτήρα που λέγονται «τράπεζες οφθαλμού- eye banks» . Οι αναγνωρισμένες τράπεζες οφθαλμών λειτουργούν κάτω από αυστηρό έλεγχο και συγκεκριμένες προϋποθέσεις και κανονισμό λειτουργίας (όπως και οι τράπεζες αίματος) ώστε να είναι πάντα ενδελεχής και πλήρης ο έλεγχος των ιστικών μοσχευμάτων που θα καταλήξουν στα μάτια των ασθενών μας. Το οφθαλμολογικό κέντρο Athens Vision συνεργάζεται μόνο με εγκεκριμένες τράπεζες απόo την Eυρωπαική Ένωση και τις ΗΠΑ.
Γιατί είναι σχετικά εύκολη υπόθεση η ανεύρεση κατάλληλου μοσχεύματος;
Αντίθετα με τα μοσχεύματα οργάνων που ο συγχρονισμός όλων των συντελεστών της επέμβασης είναι ιδιαίτερα σημαντικός, στις μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς ο παράγοντας χρόνος είναι λιγότερο καθοριστικός. (η περισυλλογή των μοσχευμάτων είναι δυνατή εώς και αρκετές ώρες μετά θάνατο του δότου, η παραμονή του μοσχεύματος στην τράπεζα οφθαλμού για εξετάσεις είναι δυνατή για λίγες εβδομάδες-αφορά τις τράπεζες με διαδικασία οργανικής καλλιέργειας, υπάρχει η δυνατότητα ασυνόδευτης μεταφοράς του μοσχεύματος σε πάγο από την τράπεζα οφθαλμών από οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο με αερομεταφορά.) Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μόνο στις ΗΠΑ να γίνονται άνω των 35.000 μεταμοσχεύσεων ετησίως και να υπάρχει και «πλεόνασμα» μοσχευμάτων για εξαγωγή σε άλλες χώρες μόνο από τις ΗΠΑ άνω των 10.000 μοσχευμάτων ετησίως. Πολύ προσεκτικές μελέτες έχουν αποδείξει πως τα μοσχεύματα από αερομεταφορά δεν έχουν κανένα μειονέκτημα επιβίωσης σε σχέση με μοσχεύματα που τοποθετούνται σε μεταμοσχευτικό κέντρο που υπάρχει δίπλα σε τράπεζα οφθαλμών.
Πόσο πιθανή είναι η απόρριψη του μοσχεύματος από τον οργανισμό και ποιά είναι η συνηθισμένη ενδεδειγμένη μετεγχειρητική αγωγή;
Τα μοσχεύματα απορρίπτονται από τον οργανισμό αρκετά σπάνια. Στην περίπτωση του κερατόκωνου η πιθανότητα απόρριψης είναι κάτω από 5 %. Ο λόγος που δεν απορρίπτονται συχνότερα είναι ότι τα ιστικά μοσχεύματα δεν έχουν αγγεία και ράβονται πάνω σε επίσης ανάγγειο ιστό. Για τον λόγο αυτό στις συνηθισμένες μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς δεν γίνεται έλεγχος ιστοσυμβατότητας, ούτε καν έλεγχος της ομάδας αίματος δότη και λήπτη. Η μετεγχειρητική αγωγή συνίσταται από κολλύρια που ενσταλλάσονται πάνω στο μάτι κάθε λίγες ώρες τις πρώτες μέρες. Συνήθως η θεραπεία σταματά τελείως μετά από 3-4 μήνες. Μόνο σε λίγες εξαιρετικές περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει χρήση ειδική προεγχειρητική ή μετεγχειρητική αγωγή.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της επέμβασης εκτός από την απόρριψη;
Οι επιπλοκές της κερατοπλαστικής ( πέρα από την απόρριψη του μοσχεύματος) είναι οι ίδιοι με αυτούς κάθε άλλης ενδοφθάλμιας επέμβασης πχ καταρράκτη. Είναι η μόλυνση, η φλεγμονή, η αιμορραγία, η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, επιπλοκές από το οπίσθιο ημιμόριο όπως η εξωθητική αιμορραγία και η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Είναι εξαιρετικά σπάνιες και ακόμα και σ΄αυτή την περίπτωση τις περισσότερες φορές αντιμετωπίσιμες. Επειδή στην περίπτωση της μερικής μεταμόσχευσης η επέμβαση παραμένει εξωβολβική (δεν αφορά καθόλου την κοιλότητα του οφθαλμού) και αφορά μόνο την οφθαλμική επιφάνεια οι επιπλοκές αυτές δεν αφορούν την μερική κερατοπλαστική.
Εκτός όμως από τις επιπλοκές αυτές ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στην ανάπτυξη του μετεγχειρητικού αστιγματισμού. Στις περιπτώσεις μεταμόσχευσης για κερατόκωνο η εμφάνιση μετεγχειρητικού αστιγματισμού είναι ιδιαίτερα πιθανή και εμφανίζεται τυπικά στην πλειονότητα των κερατοπλαστικών επεμβάσεων (μέσος όρος 3,5Δ). Η χειρουργική εμπειρία, οι προεγχειρητικές μετρήσεις, η ηλικία του ασθενούς, το μέγεθος του μοσχεύματος τα μηχανήματα κοπής και η διεγχειρητική τοπογραφία όσο σημαντικά και αν είναι δεν διασφαλίζουν την απρόσκοπτη όραση δίχως γυαλιά ή φακούς επαφής σε κάθε περίπτωση.
Ποια είναι η συνηθισμένη μετεγχειρητική αγωγή;
Συνήθως ο οφθαλμός είναι κλειστός για το πρώτο βράδυ και ο επίδεσμος αφαιρείται από τον ιατρό σας την επόμενη ημέρα στο Ιατρείο. Η αγωγή στην πλειονότητα των περιπτώσεων περιλαμβάνει μόνο σταγόνες που θα σας δοθούν σε ειδικό τσαντάκι την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα. Κάποια ειδικά κολλύρια η και χάπια όμως ενδεχομένως θα πρέπει να τα προμηθευτείτε από το φαρμακείο.
Πότε γυρνά ο ασθενής στις καθημερινές του ασχολίες μετά από μία κερατοπλαστική επέμβαση;
Ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του την ίδια μέρα και ο προστατευτικός επίδεσμος θα αφαιρεθεί στο εξεταστήριο την επόμενη μέρα της χειρουργικής επέμβασης. Στις επεμβάσεις μεταμόσχευσης ενδοθηλίου (DMEK/DSAEK/DSEK) το μικροσκοπικό μόσχευμα τοποθετείται στην θέση του με αέρα ή ειδικό αέριο (CF6). Θα σας δοθούν συγκεκριμένες οδηγίες να παραμείνετε κλινήρης σε ύπτια θέση για τις πρώτες ώρες/μέρες μετά την επέμβαση. Σε κάθε περίπτωση θα μπορείτε να πηγαίνετε στο μπάνιο . Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, δεν υπάρχει περιορισμός στο κρεβάτι. Στις επεμβάσεις οπίσθιας τμηματικής κερατοπλαστικής η οπτική αποκατάσταση της όρασης είναι πολύ πιο γρήγορη της κλασικής διαμπερούς κερατοπλαστικής. Ανάλογα με το επίπεδο της προεγχειρητικής όρασης του οφθαλμού -που συνήθως είναι εξαιρετικά μειωμένη-, αλλά και της όρασης του άλλου οφθαλμού ο ασθενής λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (γυαλιά προστατευτικά) μπορεί να επιστρέψει άμεσα στην εργασίας του.
Μέσα στο τσαντάκι υπάρχει και η κάρτα του ιατρού σας με το προσωπικό του κινητό τηλέφωνο. Επικοινωνήστε μαζί του αν υπάρχει ιδιαίτερος πόνος ή έχετε κάποια απορία.
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ κλασικής κερατοπλαστικής και επιλεκτικής μεταμόσχευσης στρώματος (μερικού πάχους κερατοπλαστική-βιολογικός φακός-DALK)
Όσον αφορά την πρόσθια τμηματική μεταμόσχευση τα πλεονεκτήματα της τεχνικής συνοψίζονται σε: αποφυγή ενδοφθάλμιων χειρισμών κατα την διάρκεια της εγχείρησης, ως εκ τούτου πρακτικά αυτό σημαίνει αδυναμία ενδοθηλιακής απόρριψης και πολύ μικρότερη πιθανότητα ενδοφθαλμίτιδας. Επίσης στην περίπτωση της μερικής μεταμόσχευσης είναι συντομότερη κατα πολλούς μήνες η παραμονή των ραμμάτων άρα έχουμε λιγότερο ερεθισμό και μικρότερη πιθανότητα μόλυνσης. Στην περίπτωση αυτή η ανάγκη λήψης κολλυρίου κορτιζόνης (άνοσοκαταστολή) δραματικά μειώνεται ώστε να μην αναπτύσσεται κορτιζονικός καταρράκτης, αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και να μειώνεται ακόμα περισσότερο η πιθανότητα επιμολύνσεων. Η πρόσθια τμηματική κερατοπλαστική υπερέχει επίσης σε περίπτωση μελλοντικού τραυματισμού του ματιού αφού η αντοχή του κερατοειδούς προσεγγίζει πολύ γρήγορα την αντοχή του φυσιολογικού κερατοειδούς πράγμα που δεν ισχύει ποτέ στην περίπτωση της κλασσικής μεταμόσχευσης.
Εξίσου σημαντικό για τον ασθενή και τον χειρουργό είναι η δυνατότητα χρήσης μοσχευμάτων από μεγαλύτερους σε ηλικία δότες με κανένα περιορισμό στην επιβίωση του ενδοθηλίου γιατί απλά το ενδοθήλιο του δότη δεν μεταμοσχεύεται στον ασθενή. Ειδικά στον κερατόκωνο η μεταμόσχευση στρώματος από ενήλικα δότη προτιμάται γιατί ο κερατοειδής έχει εξ ορισμού πιο συμπαγή/πολυμερισμένο κολλαγόνο και ως εκ τούτου -τουλάχιστον θεωρητικά- καλύτερα αποτελέσματα. Στην κλασική μεταμόσχευση αν και στις περιπτώσεις κερατόκωνου αποφεύγουμε πάντα τα μοσχεύματα από πολύ νεαρούς δότες προτιμούμε λόγω της ηλικίας των κερατοκωνικών ασθενών μοσχεύματα από δότες ηλικίας 25-45 ετών.
Τα μειονεκτήματα της μερικής η τμηματικής κερατοπλαστικής είναι η μεγάλη καμπύλη εκμάθησης της τεχνικής, το γεγονός ότι σε ένα ποσοστό 5-10% η εγχείρηση πρέπει η να διακοπεί ή να μετατραπεί σε κλασική μεταμόσχευση αν διαπιστωθεί διεγχειρητική ρήξη της δεσκεμετείου μεμβράνης. Επίσης η κλασική μεταμόσχευση δεν φαίνεται να υπολείπεται σε τίποτα όσον αφορά την μετεγχειρητική όραση από την μερική μεταμόσχευση.
Και στις δύο περιπτώσεις είναι δυνατή η χρήση εξατομικευμένης excimer laser φωτοκερατεκτομής επιφανείας η lasik με δεδομένα από το μετωπικό κύμα επιφανείας του κερατοειδούς (CORWAVE) για καλύτερα αποτελέσματα. Παρόλα αυτά φαίνεται ότι επειδή η μηχανική σταθερότητα του κερατοειδή με μερική μεταμόσχευση είναι μεγαλύτερη τα μακροχρόνια αποτελέσματα ίσως είναι πιθανότατα καλύτερα στην περίπτωση της μερικής κερατοπλαστικής πάνω από την οποία θα γίνει και επιλεκτική φωτοκερατεκτομή.