Η κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια είναι μια πάθηση της ωχράς κηλίδας, της κεντρικής δηλαδή περιοχής της όρασης. Ως επί το πλείστον είναι μια «καλοήθης» πάθηση, καθώς σε μεγάλο ποσοστό (που αγγίζει το 95%) είναι αυτοπεριοριζόμενη (φεύγει «από μόνη της» χωρίς θεραπεία). Αφορά κυρίως σε νέους ασθενείς (άνδρες περισσότερο από γυναίκες, 20-50 ετών).
Η κεντρική ορώδης χοριοαμφιβληστροειδοπάθεια εμφανίζεται συνήθως με θόλωση ή/και παραμόρφωση (μεταμορφοψία) της κεντρικής όρασης του ενός οφθαλμού. Συχνά ο ασθενής παραπονείται πως «κάτι δεν πάει καλά» με το ένα μάτι, πως οι λεπτομέρειες ή/και τα χρώματα της εικόνας εμφανίζονται «ξεπλυμένα», πως υπάρχει μια σκούρα «κηλίδα» στη κεντρική του όραση. Συχνά προηγείται περίοδος άγχους (stress) άλλοτε άλλου βαθμού και χρονιότητας. Καθώς η κεντρική ορώδης αμφιβληστροειδοπάθεια είναι συχνά υποτροπιάζουσα ο ασθενής αναφέρει παρόμοια επεισόδια θόλωσης (διάρκειας ημερών-εβδομάδων) στον ίδιο ή στον άλλο οφθαλμό στο παρελθόν.
Παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τη πιθανότητα εμφάνισης ή επηρεάζουν τη βαρύτητα της κεντρικής ορώδους χοριοαμφιβληστροειδοπάθειας
H πάθηση φαίνεται πως σχετίζεται άμεσα με το άγχος, ιδιαίτερα σε ασθενείς με προσωπικότητα «τύπου Α» (φιλόδοξοι, εργασιομανείς). Επίσης, φαίνεται πως τη πάθηση συχνά «πυροδοτεί» η χρήση κορτιζόνης, είτε σε μορφή χαπιών, είτε σε μορφή ενέσιμων ή εισπνεόμενων σκευασμάτων. Ασθενείς με ιστορικό κεντρικής ορώδους αμφιβληστροειδοπάθειας πρέπει να αποφεύγουν τη συστηματική χρήση κορτιζόνης, εφόσον αυτό βεβαίως είναι εφικτό. Ακόμη, φαίνεται πως η πάθηση επηρεάζεται από την εγκυμοσύνη, καθώς συχνά πρωτοεμφανίζεται σε εγκύους με μια «επιθετική» μορφή.
Απαιτείται ένας πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος που περιλαμβάνει βυθοσκόπηση μετά από μυδρίαση της κόρης του οφθαλμού. Βυθοσκοπικά, παρατηρείται συλλογή υγρού κάτω από τη κεντρική περιοχή της όρασης (ωχρά κηλίδα), η οποία μπορεί να «χαρτογραφηθεί» περαιτέρω με την οπτική τομογραφία συνοχής της ωχράς κηλίδας. Με το τρόπο αυτό όχι μόνο επιβεβαιώνεται η κλινική υποψία της κεντρικής ορώδους αμφιβληστροειδοπάθειας, αλλά και «ποσοτικοποιείται» η βλάβη προκειμένου να παρακολουθηθεί η μετέπειτα εξέλιξή της. Επίσης, εφόσον ο οφθαλμίατρός σας κρίνει απαραίτητη μπορεί να πραγματοποιηθεί η αγγειογραφία (με φλουορεσκείνη ή/και πράσινο ινδοκυανίνης), ιδιαίτερα αν υπάρχει η σκέψη θεραπευτικής εφαρμογής «θερμικού» ή «ψυχρού» laser.
Σε ποσοστό που προσεγγίζει το 95% των ασθενών η πάθηση αυτοπεριορίζεται, υποστρέφει δηλαδή χωρίς κάποια θεραπεία (με την αποφυγή βεβαίως – κατά το δυνατό – των παραγόντων κινδύνου που αναφέραμε προηγουμένως). Εφόσον όμως η κεντρική ορώδης δεν υπόστραφεί εντός ενός λογικού χρονικού ορίου (που συνήθως πλέον προσεγγίζει τους 3 μήνες), ή εφόσον αποκτήσει κάποια κλινικά χαρακτηριστικά που μας δείχνουν ότι επίκειται μόνιμη βλάβη στα κύτταρα της κεντρικής όρασης, απαιτείται κάποιου είδους θεραπευτική παρέμβαση από πλευράς οφθαλμιάτρου. Φαίνεται πως η αποδοτικότερη και ασφαλέστερη θεραπεία είναι η εφαρμογή του «ψυχρού» laser (φωτοδυναμική θεραπεία) με εξατομικευμένες παραμέτρους που αφορούν την ένταση και δοσολογία της θεραπείας. Εναλλακτική λύση αποτελεί η εφαρμογή του «θερμικού» laser, μέθοδος όμως που έχει κάποιους τεχνικούς περιορισμούς βάσει της εντόπισης της βλάβης σε σχέση με το κέντρο της όρασης (σημείο προσήλωσης). Εξελισσόμενες κλινικές μελέτες αναδεικνύουν το ρόλο νεότερων θεραπειών (ορμονοθεραπεία με RU486 – mifepristone, micropulse diode ablation κ.α.). Στο Athens Vision εφαρμόζεται ολόκληρο το φάσμα θεραπειών της κεντρικής ορώδους αμφιβληστροειδοπάθειας πάντοτε σε εξατομικευμένη βάση.
Είναι μια βλάβη της ωχράς κηλίδας. Η ωχρά κηλίδα είναι μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού που σας επιτρέπει να βλέπετε λεπτομέρειες έτσι ώστε να μπορείτε να διαβάζετε ή να οδηγείτε. Όταν η ωχρά κηλίδα δεν λειτουργεί σωστά η κεντρική σας όραση είναι θολή, και εμφανίζει περιοχές σκοτεινές ή παραμορφωμένες (μεταμορφοψία). Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δυσχεραίνει τόσο την κοντινή, όσο και την μακρινή σας όραση, με αποτέλεσμα ορισμένες δραστηριότητες, όπως το πέρασμα κλωστής σε βελόνα ή το διάβασμα, να είναι δύσκολες ή και αδύνατες. Παρότι η εκφύλιση της ωχράς ηλίδαςελαττώνει την κεντρική όραση συνήθως δεν επηρεάζει την περιφερική όραση. Αυτό σημαίνει π.χ. ότι θα μπορούσατε να διακρίνετε το περίγραμμα ενός ρολογιού χωρίς όμως να έχετε τη δυνατότητα να πείτε τί ώρα είναι. Απο μόνη της, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν οδηγεί σε ολική τύφλωση. Ακόμη και στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις οι ασθενείς διατηρούν κάποια χρήσιμη όραση και συχνά μπορούν να ζουν αυτόνομα. Σε πολλές περιπτώσεις η επίδραση της εκφύλισης της ωχράς στην όραση σας είναι ελάχιστη. {multithumb thumb_width=600 thumb_height=200 caption_pos=below}
Ωχρά κηλίδα – τι προκαλεί την ηλικιακή εκφύλιση της;
Πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν εκφύλιση της ωχράς ως μέρος της «φυσιολογικής» γήρανσης του σώματος. Ακριβώς γιατί αυτό συμβαίνει δεν είναι ακόμη γνωστό, αν και πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν πολλούς «επιβαρυντικούς» παράγοντες, ή αλλιώς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της πάθησης, όπως π.χ. η κληρονομικότητα, η καυκάσια / λευκή φυλή, το κάπνισμα κ.α. Οι δυο συνηθέστερες μορφές της ΗΕΩ είναι η «ξηρή» (ατροφική) και η «υγρή» (νεοαγγειακή):
«ΞΗΡΗ» ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ
Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν τη «ξηρή» μορφή της ΗΕΩ. Προκαλείται από γήρανση και λέπτυνση της ωχράς κηλίδας. Η μείωση της όρασης είναι συνήθως προοδευτική.
«ΥΓΡΗ» ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ
Η «υγρή» μορφή αφορά περίπου το 10% των ασθενών με ΗΕΩ. Προκαλείται από την ανάπτυξη παθολογικών αγγείων (νεοαγγεία) κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα στο πίσω μέρος του ματιού σας. Τα αγγεία αυτά διαρρέουν υγρό ή/και αίμα θολώνοντας την κεντρική σας όραση. Η θόλωση αυτή μπορεί να εμφανιστεί απότομα.
Εναποθέσεις κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα που καλούνται drusen αποτελούν το συνηθέστερο εύρημα στην ΗΕΩ. Από μόνα τους τα drusen δεν προκαλούν απώλεια όρασης, παρότι αύξηση του αριθμού τους αναδεικνύει υψηλότερο κίνδυνο μετάπτωσης σε προχωρημένη ΗΕΩ. Οι ασθενείς σε κίνδυνο μετάπτωσης σε προχωρημένη ΗΕΩ είναι αυτοί με πολλά συρρέοντα drusen, εκτεταμένη ατροφία, ή με παθολογικά αγγεία κάτω από την ωχρά κηλίδα στο ένα τους μάτι («υγρή» μορφή). {multithumb thumb_width=600 thumb_height=300 caption_pos=below}
Συμπτώματα της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Τα συμπτώματα ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή. Συχνά στα πρώιμα στάδια της η ΗΕΩ είναι «σιωπηλή», δεν προκαλεί δηλαδή κάποια συμπτώματα πέρα από μια ελάχιστη δυσκολία στο διάβασμα ή σε δραστηριότητες που αφορούν την κεντρική σας όραση.
Τέτοιου είδους συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
κάποιες λέξεις σε μια σελίδα είναι θολές
μια σκοτεινή ή άδεια περιοχή εμφανίζεται στην κεντρική σας όραση
ευθείες γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες, όπως στο διάγραμμα
Διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Δυστυχώς πολλοί ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται οτι έχουν πρόβλημα στην ωχρά κηλίδα μεχρις ότου χάσουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης. Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να διαγνώσει πρώιμα στάδια της ΗΕΩ κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
μια απλή εξέταση της όρασης κατά την οποία κοιτάτε ένα ειδικό διάγραμμα (Amsler grid)
εξέταση της ωχράς κηλίδας με οφθαλμοσκόπηση
εξέταση με ειδικές φωτογραφίες του πίσω μέρους του ματιού έτσι ώστε να αναδειχθούν παθολογικά νεοαγγεία χρησιμοποιώντας ως σκιαγραφικές ουσίες την φλουοροσκείνη ή / και την ινδοκυανίνη
εξέταση με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) που αναδεικνύει λεπτομέρειες της ανατομίας της βλάβης στην περιοχή της ωχράς με μη επεμβατικά μέσα
Θεραπεία της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Παρότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς τί προκαλεί την ΗΕΩ, αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής και ψευδάργυρος μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης σε ορισμένους ασθενείς μας.
Μια μεγάλη επιστημονική μελέτη στις Η.Π.Α έδειξε οτι ασθενείς σε κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένων μορφών ΗΕΩ ελάττωσαν τον κίνδυνό τους κατα 25% όταν χρησιμοποίησαν υψηλές δόσεις βιταμίνης C, βιταμίνης E, βήτα καρωτίνης και ψευδαργύρου. Τα συμπληρώματα αυτά ωστόσο δεν αποδείχθηκαν εξίσου ευεργετικά σε ασθενείς με πρώιμες μορφές ΗΕΩ ή και σε αυτούς χωρίς ΗΕΩ.
Είναι σημαντικό να καταλάβετε οτι τα συμπληρώματα διατροφής σε καμμία περίπτωση δεν αποτελούν ίαση για την ΗΕΩ, ούτε και μπορούν να αναπληρώσουν όραση που πιθανώς να έχετε ήδη χάσει απο την πάθηση. Ωστόσο, τα συμπληρώματα αυτά όπως στοιχειοθετούνται απ’τη συγκεκριμένη μελέτη (AREDS) μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς υψηλού κινδύνου να διατηρήσουν την όραση τους. Καλό είναι να μιλήσετε με τον οφθαλμίατρο σας για να εξακριβώσετε αν τα συμπληρώματα είναι ενδεδειγμένα για εσάς.
LASER, ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ, ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΝΤΙ-VEGF
Ορισμένες περιπτώσεις της «υγρής» ΗΕΩ μπορούν να αντιμετωπισθούν με θερμικό laser, όπου μια εστιασμένη ακτίνα φωτός προκαλεί «καυτηριασμό» στα παθολογικά νεοαγγεία που διαβρώνουν την ωχρά κηλίδα. Μια περισσότερο επιλεκτική επέμβαση στα νεοαγγεία είναι η φωτοδυναμική θεραπεία, όπου μετά την ενδοφλέβια χορήγηση ενός φωτοευαίσθητου φαρμάκου (Visudyne) εφαρμόζεται laser χαμηλής ενέργειας προκειμένου να σταματήσει η διαρροή από τα νεοαγγεία χωρίς να προκαλείται θερμικό έγκαυμα στον αμφιβληστροειδή.
Μια διαφορετική θεραπευτική παρέμβαση στοχεύει μια συγκεκριμένη πρωτείνη του σώματος μας που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των νεοαγγείων κάτω απ’τον αμφιβληστροειδή, και καλείται VEGF (vascular endothelial growth factor). Ενδοφθάλμια έγχυση παραγόντων που μπλοκάρουν τον VEGF μπορούν να περιορίσουν την δραστηριότητα των παθολογικών νεοαγγείων και να διατηρήσουν μέρος της κεντρικής όρασης των ασθενών μας.
Προσαρμογή σε συνθήκες χαμηλής όρασης
Παρά τις νεότερες εξελίξεις στη θεραπεία της ΗΕΩ πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να χάνουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης. Προκειμένου να σας βοηθήσει να προσαρμοσθείτε σε συνθήκες χαμηλής όρασης ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να σας διευκολύνει με ειδικές οπτικές συσκευές, σε συντονισμό πάντα με κάποιο εξειδικευμένο κέντρο χαμηλής όρασης. Υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων επιλογών στους ασθενείς μας με προχωρημένη ΗΕΩ προκειμένου να διατηρήσουν μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Συχνά μπορούν να συνεχίσουν πολλές από τις αγαπημένες τους ασχολίες χρησιμοποιώντας ειδικές συσκευές, όπως π.χ. μεγενθυτικούς φακούς, τηλεοράσεις κλειστού κυκλώματος, ή ειδικούς υπολογιστές.
Έλεγχος της κεντρικής όρασης με το Amsler grid
Μπορείτε καθημερινά να ελέγχετε την όραση σας χρησιμοποιώντας το εικονιζόμενο Amsler grid. Πιθανώς να ανακαλύψετε διαταραχές στην κεντρική σας όραση που να μην είχατε προσέξει με άλλους τρόπους. Τοποθετώντας το διάγραμμα μπροστά στο ψυγείο σας είναι ένας πρακτικός τρόπος να σας υπενθυμίζει να το κοιτάτε καθημερινά. Για να το χρησιμοποιήσετε σωστά:
Φορέστε τα κοντινά γυαλιά σας και τοποθετείστε το διάγραμμα 30-40 εκατοστά μακρυά σας σε συνθήκες καλού φωτισμού
Καλύψτε το ένα σας μάτι
Με το ανοικτό σας μάτι κοιτάξτε απ’ευθείας τη κεντρική κουκίδα
Καθώς κοιτάτε τη κουκίδα προσέξτε αν οι γραμμές του διαγράμματος είναι ευθείες, ή αν υπάρχουν εστίες παραμόρφωσης, ή περιοχές σκοτεινές ή θολές
Επαναλάβετε τη διαδικασία με το άλλο μάτι
Αν βρείτε εστίες παραμόρφωσης, περιοχές σκοτεινές ή θόλωσης επικοινωνήστε άμεσα με τον οφθαλμίατρο σας.
Γενετικό test HEΩ στο Athens Vision
Στο καινοτόμο τμήμα Οφθαλμικής Γενετικής του Athens Vision εφαρμόζεται στοχευμένος γενετικός έλεγχος της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας με βάση τα νεότερα διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα. Η εξέταση αυτή αφορά κυρίως ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό ΗΕΩ, καθώς και τους συγγενείς τους.
Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι ένα στρώμα νευρικού ιστού στο πίσω μέρος του ματιού που δέχεται το φως και στέλνει την εικόνα στον εγκέφαλο.
Το μάτι είναι σαν μια κάμερα. Ο φακός στο μπροστινό μέρος του ματιού εστιάζει το φως πάνω στον αμφιβληστροειδή. Μπορείτε να σκεφτείτε τον αμφιβληστροειδή σαν το φίλμ της κάμερας.
Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς
Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς συμβαίνει όταν ο αμφιβληστροειδής τραβηχθεί μακρυά από τη φυσιολογική του θέση. Ο αμφιβληστροειδής δεν δουλεύει όταν είναι αποκολλημένος. Η όραση είναι θολή, ακριβώς όπως μια φωτογραφία είναι θολή αν το φίλμ δεν είναι σε σωστή θέση μέσα στη κάμερα. Η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι ένα σοβαρό πρόβλημα και σχεδόν πάντοτε προκαλεί τύφλωση εάν δεν αντιμετωπισθεί εγκαίρως.
Τι προκαλεί αποκόλληση αμφιβληστροειδούς
Ένα καθαρό ζελέ που ονομάζεται υαλοειδές γεμίζει το εσωτερικό του ματιού μας. Με την πάροδο των ετών το υαλοειδές τραβιέται μακρυά από τον αμφιβληστροειδή που επικαλύπτει το εσωτερικό του ματιού, μια διαδικασία που καλείται αποκόλληση του υαλοειδούς. Συνήθως αυτή η αποκόλληση του υαλοειδούς ολοκληρώνεται χωρίς προβλήματα για την όραση μας. Ορισμένες φορές ωστόσο καθώς τραβιέται το υαλοειδές μπορεί να προκαλέσει ένα σχίσιμο στον αμφιβληστροειδή σε μια ή και περισσότερες περιοχές. Υγρό μπορεί να περάσει μέσα από αυτό το σχίσιμο και να ανασηκώσει τον αμφιβληστροειδή, όπως η ταπετσαρία μπορεί να ανασηκωθεί απ’τον τοίχο.
Οι ακόλουθες καταστάσεις αυξάνουν τον κίνδυνο αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς:
μυωπία
ιστορικό εγχείρησης καταρράκτη
γλαύκωμα
ιστορικό τραύματος
ιστορικό αποκόλλησης αμφ/δους στο άλλο μάτι
οικογενειακό ιστορικό αποκόλλησης αμφ/δους
περιοχές λέπτυνσης στον αμφιβληστροειδή ανιχνεύσιμες με οφθαλμοσκόπιση απ’τον οφθαλμίατρο σας
Προειδοποιητικά συμπτώματα μιας αποκόλλησης
λάμψεις
νέα μυγάκια (ιδιαίτερα όταν συνοδεύουν λάμψεις)
σκιά στην περιφέρεια της όρασης σας
μια σκούρα κουρτίνα που κινείται στο οπτικό σας πεδίο
Τα συμπτώματα αυτά δεν σημαίνουν ότι πάντοτε υπάρχει αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς. Άμεση εξέταση απ’τον οφθαλμίατρο σας είναι βεβαίως επιβεβλημένη. Η αποκόλληση διαγιγνώσκεται με οφθαλμοσκόπηση μετά από μυδρίαση των ματιών (ενστάλλαξη σταγόνων που μεγαλώνουν τη κόρη του ματιού). Καποιες φορές διαγιγνώσκεται κατά τη διάρκεια μιας βυθοσκόπησης ρουΤινας.Μόνο μετά από μια προσεκτική εξέταση μπορεί ο οφθαλμίατρος σας να διαπιστώσει αν υπάρχει σχίσιμο στον αμφιβληστροειδή (ρωγμή) ή συνυπάρχει αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.
Ποια θεραπεία ενδείκνυται;
ΡΩΓΜΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΥΣ
Οι περισσότερες ρωγμές αντιμετωπίζονται άμεσα με εφαρμογή laser ή κρυοπηξίας, μέθοδοι που «σφραγίζουν» τον αμφιβληστροειδή με το υποκείμενο τοίχωμα του ματιού στις παρυφές της ρωγμής. Οι θεραπείες αυτές προκαλούν μικρού βαθμού ενόχληση και πραγματοποιούνται στο ιατρείο του οφθαλμιάτρου σας.
ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΥΣ
Σχεδόν όλοι οι ασθενείς με αποκόλληση χρειάζεται να υποβληθούν άμεσα σε κάποια χειρουργική επέμβαση προκειμένου να επανέλθει ο αμφιβληστροειδής στη φυσιολογική του θέση. Υπάρχουν αρκετές χειρουργικές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν. Η απόφαση για το ποιά τεχνική θα εφαρμοστεί, καθώς και για το εάν αυτή θα γίνει υπό τοπική ή γενική αναισθησία θα εξαρτηθεί από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αποκόλλησης. Σε καθεμία από τις ακόλουθες μεθόδους ο οφθαλμίατρος σας θα εντοπίσει τις ρωγμές και θα χρησιμοποιήσει laser ή κρυοπηξία να τις «σφραγίσει».
Εξωτερικό μόσχευμα σιλικόνης (scleral buckle)
Τοποθετείται μια μπάντα σιλικόνης στο εξωτερικό τοίχωμα του ματιού προκειμένου να αντιρροπήσει τις δυνάμεις που τραβούν τον αμφιβληστροειδή απ’τη θέση του. Συχνά ο χειρουργός παροχετεύει το υγρό κάτω απ’τον αποκολλημένο αμφιβληστροειδή έτσι ώστε αυτός να επιστρέψει στη φυσιολογική του θέση. Η επέμβαση πραγματοποιείται στο χειρουργείο συχνά υπό τοπική – περιοχική αναισθησία σε συνθήκες περιπατητικού χειρουργείου ημέρας.
Πνευματική ρετινοπηξία (pneumatic retinopexy)
Εδώ ενίεται μια φουσκάλα αερίου στο εσωτερικό του ματιού. Το αέριο «σπρώχνει» τη ρωγμή προς το τοίχωμα του ματιού, «σφραγίζοντας» έτσι τη ρωγμή. Ο χειρουργός σας θα σας ζητήσει να διατηρήσετε μια συγκεκριμένη θέση του κεφαλιού σας για μερικές ημέρες. Το αέριο σταδιακά θα απορροφηθεί χωρίς άλλη επέμβαση. Η επέμβαση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί στο ιατρείο του οφθαλμιάτρου σας.
Υαλοειδεκτομή – Βιτρεκτομή (vitrectomy)
Το υαλοειδές ζελέ που ασκεί έλξη στον αμφοβληστροειδή αφαιρείται και αντικαθίσταται συνήθως από αέριο. Υγρό που παράγει το ίδιο το μάτι σας θα αντικαταστήσει σταδιακά το αέριο. Μερικές φορές η επέμβαση αυτή συνδυάζεται με τοποθέτηση εξωτερικού μοσχεύματος σιλικόνης. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική – περιοχική αναισθησία σε συνθήκες περιπατητικού χειρουργείου ημέρας.
Μετά το χειρουργείο
Αμέσως μετά το χειρουργείο κάποιος βαθμός ενόχλησης είναι αναμενόμενος. Λάμψεις και μυγάκια πιθανώς να επιμείνουν για μερικούς μήνες ακόμη. Αν έχει τοποθετηθεί αέριο ο οφθαλμίατρος σας θα σας προτείνει μια συγκεκριμένη θέση του κεφαλιού σας για κάποιο χρονικό διάστημα που συνήθως δεν υπερβαίνει τις 2-3 εβδομάδες. Δεν μπορείτε να ταξιδέψετε με αεροπλάνο μέχρις ότου το αέριο έχει απορροφηθεί, καθώς ταχεία άνοδος σε υψόμετρο μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη αύξηση στη πίεση του ματιού. Συχνά μετά την πλήρη ανάνηψη κρίνεται απαραίτητη η αντικατάσταση των διορθωτικών γυαλιών.
Κίνδυνοι του χειρουργείου
Kάθε χειρουργική επέμβαση έχει κινδύνους, ωστόσο μια αποκόλληση που δεν αντιμετωπίζεται χειρουργικά συνήθως οδηγεί σε μόνιμη απώλεια της όρασης, ή ολική τύφλωση. Κάποιοι από τους χειρουργικούς κινδύνους είναι οι ακόλουθοι:
λοίμωξη (μόλυνση)
αιμορραγία
υψηλή πίεση στο μάτι
καταρράκτης
Παρότι οι περισσότερες επεμβάσεις αποκόλλησης είναι επιτυχείς, μια δεύτερη επέμβαση είναι μερικές φορές επιβεβλημένη. Αν ο αμφιβληστροειδής δεν επανέλθει στη φυσιολογική του θέση το μάτι θα συνεχίσει να χάνει όραση και συνήθως οδηγείται στη τύφλωση.
Η όραση σας θα βελτιωθεί;
Συχνά περνούν μήνες μέχρι να βελτιωθεί η όραση σας, και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην επανέλθει πλήρως. Δυστυχώς κάποιοι ασθενείς δεν επανακτούν ποτέ την όραση τους. Όσο πιο σοβαρή είναι η αποκόλληση, τόσο πιο περιορισμένο είναι το προσδόκιμο της όρασης. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αναζητήσετε τον οφθαλμίατρο σας το ταχύτερο μετά την έναρξη των συμπτωμάτων της αποκόλλησης. Με την υποστήριξη τεχνολογίας αιχμής ο εξειδικευμένος χειρουργός υαλοειδούς είναι σε θέση σήμερα να επιτύχει αποκατάσταση της αποκόλλησης με ένα χειρουργείο στο 80-90% των περιστατικών, ποσοστό που προσεγγίζει το 95% με πρόσθετες χειρουργικές συνεδρίες.
H οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) αποτελεί τη νεότερη μέθοδο απεικόνισης της ωχράς κηλίδας και του οπτικού νεύρου. Πρόκειται για μια επαναστατική μέθοδο «χαρτογράφησης» των οπίσθιων δομών του οφθαλμού με λεπτομέρεια που αντιστοιχεί σε ιστοπαθολογικό παρασκεύασμα. Με την οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) είναι σε θέση ο κλινικός ιατρός να δει σε αληθινό χρόνο την ωχρά κηλίδα των ασθενών του κάνοντας μια «οπτική βιοψία».
Πώς γίνεται μια οπτική τομογραφία (OCT) ωχράς κηλίδας;
H εξέταση δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία από πλευράς ασθενούς. Ο ασθενής τοποθετείται μπροστά στο μηχάνημα και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα «χαρτογραφείται» με διακριτική ικανότητα της τάξεως των 5 μικρόμετρων η ωχρά του κηλίδα. Γίνεται λεπτομερής καταγραφή όλων των παθήσεων της ωχράς κηλίδας και προγραμματίζεται η κατάλληλη αγωγή. Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα παρακολούθησης των ασθενών που βρίσκονται υπό θεραπεία καθώς η εξέταση έχει εξαιρετικό βαθμό επαναληψιμότητας.
Ποια είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά της οπτικής τομογραφίας συνοχής (OCT) στο Athens Vision;
Το Athens Vision ήταν το πρώτο οφθαλμολογικό κέντρο στην Ελλάδα που χρησιμοποίησε φασματική οπτική τομογραφία συνοχής τελευταίας γενιάς (Σεπτ. 2006). Στο Athens Vision το τμήμα υποστηρίζεται πλέον από δύο οπτικούς τομογράφους τελευταίας γενιάς και ύψιστης διακριτικής ικανότητας. Ακολουθούνται αυτοματοποιημένοι διαγνωστικοί αλγόριθμοι βάσει διεθνώς πιστοποιημένων νορμογραμμάτων. Η οπτική τομογραφία συνοχής αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας του τμήματος αμφιβληστροειδούς.
Μήπως η οπτική τομογραφία χρησιμοποιεί ακτινοβολία επικίνδυνη για την υγεία μας;
Οι οπτικοί τομογράφοι σε αντίθεση με τα μηχανήματα αξονικής (υπολογιστικής) τομογραφίας δεν χρησιμοποιούν «επικίνδυνη» ακτινοβολία. Η εφαρμογή τους συνεπώς ανά τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. σε μηνιαία βάση σε ασθενείς με «υγρή» εκφύλιση ωχράς) ή σε εγκύους κρίνεται απολύτως ασφαλής .
(Fluorescein Angiography / Indocyanine Green Angiography)
Προκειμένου να εξετάσει προσεκτικά τον αμφιβληστροειδή (τον φωτοευαίσθητο χιτώνα στο πίσω μέρος του οφθαλμού) και τον χοριοειδή (τα αγγεία κάτω απ’τον αμφιβληστροειδή) ο οφθαλμίατρος σας χρησιμοποιεί μια διαγνωστική τεχνική που καλείται αγγειογραφία.
Κατά την αγγειογραφία γίνεται έγχυση μιας χρωστικής σε μια φλέβα του χεριού σας. Η χρωστική ταξιδεύει μέσα στα μεγάλα αγγεία του σώματος σας και φθάνει στα αγγεία του οφθαλμού, όπου με τη βοήθεια ειδικών φίλτρων λαμβάνονται φωτογραφίες που αναδεικνύουν την εκάστοτε παθολογική εξεργασία υπό μελέτη. Δύο χρωστικές χρησιμοποιούνται: η φλουορεσκείνη και το πράσινο της ινδοκυανίνης.
Χρησιμότητα αγγειογραφίας
Η αγγειογραφία βοηθά τον οφθαλμίατρό σας να εξακριβώσει τη κατάσταση και τη λειτουργία των αγγείων του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς και να «χαρτογραφήσει» τις βλάβες υπό μελέτη έτσι ώστε να επιλέξει την ορθότερη και πλέον αποτελεσματική θεραπεία. Συνηθέστερα χρησιμοποιείται στις ακόλουθες καταστάσεις:
Διαφορά της φλουοροσκείνης και του πράσινου της ινδοκυανίνης
Η αγγειογραφία με φλουοροσκείνη αναδεικνύει κατά τον καλύτερο τρόπο τη κατάσταση των αγγείων του αμφιβληστροειδούς, αλλά δεν αναδεικνύει τα υποκείμενα αγγεία του χοριοειδούς. Για τη πληρέστερη ανάδειξη των αγγείων του χοριοειδούς απαιτείται η εφαρμογή της αγγειογραφίας με το πράσινο της ινδοκυανίνης. Το υπέρυθρο φως που απελευθερώνεται από την ινδοκυανίνη διαπερνά την μελανίνη και φθάνει στον φωτογραφικό φακό για την αποτύπωση. Οι δυο χρωστικές είναι συχνά συμπληρωματικές ως προς τις πληροφορίες που παρέχουν στον οφθαλμίατρό σας για τη σωστότερη αντιμετώπιση του προβλήματός σας.
Εφαρμογή αγγειογραφίας
1)Γίνεται ενστάλλαξη μυδριατικών κολλυρίων στους οφθαλμούς (ετσι ώστε να μεγαλώσουν οι κόρες των οφθαλμών).
2)Εγχύεται η χρωστική μέσω μιας μικρής βελόνας σε μια περιφερική φλέβα του χεριού.
3)Καθώς η χρωστική μεταφέρεται στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς πραγματοποιείται μια σειρά φωτογραφιών από μια ειδική κάμερα. Η όλη διαδικασία δεν ξεπερνά τα 30 λεπτά και είναι εντελώς ανώδυνη.
Ανεπιθύμητες ενέργειες μιας αγγειογραφίας
Κατά τη διάρκεια της αγγειογραφίας είναι πιθανό να παρουσιάσετε κάποιο απ’ τα ακόλουθα συμπτώματα:
Εάν υπάρξει διαρροή χρωστικής απ’ τη φλέβα του χεριού σας θα εμφανιστεί ένα αίσθημα καύσου τοπικά.
Τα μάτια σας θα είναι ευαίσθητα στο φως λόγω της μυδρίασης. Μη ξεχάσετε να φέρετε μαζί σας γυαλιά ηλίου.
Η όραση σας θα είναι θολή μετά την εξέταση λόγω των κολλυρίων που χρησιμοποιούνται. Η θόλωση αυτή είναι βεβαίως παροδική και διαρκεί περίπου 3-4 ώρες. Καλό είναι να έχετε μαζί σας κάποιο συνοδό.
Για μερικές ώρες μετά την ένεση της φλουορεσκείνης το χρώμα του δέρματος σας μπορεί να εμφανίσει μια ελαφρώς κίτρινη χροιά.
Καθώς οι νεφροί σας απομακρύνουν τη φλουορεσκείνη από το σώμα σας, τα ούρα σας θα αποκτήσουν μια κίτρινη – πορτοκαλί χροιά για 24 ώρες μετά την εξέταση.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις στη φλουορεσκείνη είναι σπάνιες. Συνηθέστερα εκδηλώνονται με τη μορφή ενός δερματικού εξανθήματος με έντονο αίσθημα κνησμού. Σπανιότερα εμφανίζεται δύσπνοια και αναπνευστική δυσχέρεια. Τέτοιου είδους φαινόμενα αντιμετωπίζονται με χάπια ή ενέσεις αντισταμινικών σκευασμάτων, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Σπανιότατα εμφανίζονται σημεία αναφυλαξίας που απαιτούν άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση.
Το πράσινο της ινδοκυανίνης περιέχει ιώδιο. Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις μπορούν να παρουσιαστούν σε ασθενείς που έχουν ιστορικό αλλεργίας στο ιώδιο. Είναι απαραίτητο να πληροφορήσετε τον οφθαλμίατρό σας εάν υπάρχει το ενδεχόμενο να είστε αλλεργικός /η σε ουσίες που περιέχουν ιώδιο, όπως π.χ. τα οστρακοειδή.
Στο Athens Vision οι αγγειογραφίες πραγματοποιούνται πάντοτε με την υποστήριξη εξειδικευμένου αναισθησιολόγου προκειμένου να εξασφαλίζεται πρωτίστως η ασφάλεια των ασθενών ακόμη και σε τέτoιου είδους εξαιρετικά σπάνιες καταστάσεις.
Η βυθοσκόπηση είναι η επισκόπηση του «βυθού» του οφθαλμού, η παρατήρηση δηλαδή του αμφιβληστροειδούς και του υαλοειδούς προκειμένου να διαγνωσθούν παθήσεις που αφορούν το εσωτερικό του οφθαλμού.
Πώς γίνεται η βυθοσκόπηση; Είναι επώδυνη;
Προκειμένου να γίνει μια πλήρης εξέταση του «βυθού» χρειάζεται να γίνει μυδρίαση της κόρης του ματιού. Αυτή η διαστολή της κόρης του ματιού θα επιτρέψει στον θεράποντα οφθαλμίατρο να επισκοπήσει το εσωτερικό του οφθαλμούκαι επιτυγχάνεται με τη χρήση τοπικών κολλυρίων (τροπικαμίδη με-ή-χωρίς φαινυλεφρίνη). Για την ικανοποιητική μυδρίαση της κόρης του οφθαλμού απαιτούνται συνήθως 10-15 λεπτά. Στη συνέχεια με τη βοήθεια ειδικών φακών και τη χρησιμοποίηση είτε της σχισμοειδούς λυχνίας, είτε του έμμεσου διόφθαλμου οφθαλμοσκοπίου ο οφθαλμίατρός σας εστιάζει το φως στο «βυθό» σας και εξετάζει λεπτομερώς τη κατάσταση του οπτικού νεύρου, της ωχράς κηλίδας, των αγγείων του αμφιβληστροειδούς, καθώς και τη περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς. Το φως που χρησιμοποιείται είναι σε κάποιο βαθμό «ενοχλητικό», σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι επώδυνο. Ορισμένες φορές, προκειμένου ο ιατρός σας να επισκοπήσει την άκρα περιφέρεια του «βυθού» χρησιμοποιεί ένα ειδικό φακό επαφής (3 mirror lens) ή εφαρμόζει ήπια πίεση στο εξωτερικό τοίχωμα του ματιού (σκληρική πρόωση) για να αποκλείσει ρωγμές ή εστίες αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς. Η όλη διαδικασία δεν διαρκεί συνήθως πάνω από 2-3 λεπτά.
Πώς θα βλέπω μετά τη βυθοσκόπηση; Μπορώ να οδηγήσω;
Λόγω της μυδρίασης η όραση παραμένει θολή για 1-2 ώρες και επανέρχεται σταδιακά. Περισσότερο θαμπή είναι η κοντινή όραση. Σε γενικές γραμμές καλό είναι να αποφεύγουμε την οδήγηση για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μέχρις ότου αισθανθούμε επάνοδο της μακρινής και κοντινής μας όρασης στα «φυσιολογικά» της επίπεδα. Καλό είναι να έχουμε μαζί μας τα γυαλιά του ηλίου μας καθώς κατά το χρονικό διάστημα μυδρίασης της κόρης υπάρχει αυξημένη ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία).
Μήπως η βυθοσκόπηση πρέπει να αποφεύγεται κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό;
Η βυθοσκόπηση μπορεί να γίνει άφοβα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Υπάρχουν μάλιστα ορισμένες καταστάσεις (σακχαρώδης διαβήτης, κεντρική ορώδης αμφιβληστροειδοπάθεια, υπέρταση κύησης) που κάνουν επιτακτική τη διενέργεια βυθοσκόπησης προκειμένου να διαγνωστούν έγκαιρα παθήσεις που μπορούν να απειλήσουν την όραση της εγκύου.
