ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ

Η γήρανση του προσώπου (ρυτίδες ματιών/έκφρασης) είναι ένα γεγονός αναμφισβήτητο και αποτελεί πεδίο συστηματικής έρευνας κατά την τελευταία δεκαετία. Οι γνώσεις μας σχετικά με τους μηχανισμούς που οδηγούν στη γήρανση του προσώπου έχουν μεγαλώσει και η προσπάθεια εντοπίζεται στην κατανόηση των παραγόντων εκείνων που σε γενετικό και κυτταρικό επίπεδο καθορίζουν πως και πόσο γερνάμε. Σε γενικές γραμμές, οι ρυτίδες ματιών-έκφρασης οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων και δεν είναι αποτέλεσμα μιας μόνο διαδικασίας.

Ο πιο σημαντικός παράγοντας του περιβάλλοντος που προκαλεί ρυτίδες στο δέρμα του προσώπου είναι η ηλιακή υπεριώδης ακτινοβολία. Η δράση της είναι αθροιστική, δηλαδή όσο περισσότερο και όσο νωρίτερα εκτίθεται κάποιος στον ήλιο, τόσο πιο βλαβερές συνέπειες έχει στο δέρμα του, γιατί η δράση αυτή αθροίζεται. Πέρα από την αυξημένη προδιάθεση για καρκίνο του δέρματος, ο ήλιος αλλοιώνει το δέρμα, μειώνει την ελαστικότητά του, χάνεται ο στηρικτικός ιστός κάτω από το δέρμα και δημιουργούνται ρυτίδες στο πρόσωπο και ρυτίδες ματιών/έκφρασης που με το πέρασμα του χρόνου γίνονται πιο έντονες. Παρόμοια βλαπτική επίδραση έχει και το κάπνισμα, καθώς και η κακή διατροφή.

Ένας δεύτερος, εξίσου, σημαντικός παράγοντας γήρανσης του προσώπου είναι το αποτέλεσμα της επαναλαμβανόμενης χρόνιας σύσπασης των μυών του προσώπου. Η έκφραση του συναισθήματος γίνεται από τη σύσπαση των διαφόρων μυών που έχουμε στο πρόσωπο. Αυτοί οι μυς ενώνονται ανατομικά με το δέρμα που βρίσκεται από πάνω τους και έτσι με το πέρασμα των δεκαετιών οι συσπάσεις των μυών μεταδίδονται στο δέρμα και δημιουργούν τις δυναμικές ρυτίδες (ή ρυτίδες έκφρασης).

Η επίδραση της βαρύτητας αποτελεί έναν τρίτο παράγοντα γήρανσης του προσώπου. Με τα χρόνια οι ιστοί του προσώπου χάνουν τη στήριξή τους και πέφτουν προς τα κάτω: το μέτωπο κατεβαίνει, τα φρύδια συσσωρεύονται στο χώρο των άνω βλεφάρων, τα κάτω βλέφαρα χαλαρώνουν και δημιουργούνται σακούλες, ενώ τα μήλα του προσώπου πέφτουν και δημιουργούνται βαθιές αύλακες μεταξύ της μύτης και της γωνίας του στόματος (ρινοπαρειακές αύλακες).

Η ανακατασκευή (remodeling) του οστέινου σκελετού του προσώπου αποτελεί τον τέταρτο παράγοντα γήρανσης. Με το πέρασμα του χρόνου γίνεται μια αναδιανομή στο οστέινο σκελετό του προσώπου, όπου σε κάποιες περιοχές υπάρχει εναπόθεση οστού ενώ σε άλλες, αντίθετα, γίνεται απορρόφηση οστού και δημιουργούνται εντυπώματα και άμβλυνση των γωνιών του προσώπου.

Ο τελευταίος και, ίσως, ο πιο σημαντικός παράγοντας γήρανσης στο πρόσωπο, είναι η απώλεια του ιστού που βρίσκεται κάτω από το δέρμα και περιλαμβάνει, κυρίως, λίπος και άλλα φυσικά συστατικά όπως το υαλουρονικό οξύ.  Η απώλεια αυτή δημιουργεί συρρίκνωση – ξεφούσκωμα (deflation) στο δέρμα του προσώπου. Στην περιοχή των ματιών οι αλλαγές είναι ιδιαίτερα έντονες: το φρύδι χάνει την τρισδιάστατή του προπέτεια, το άνω βλέφαρο μπορεί να εμφανίσει έντονη κοίλανση και βαθούλωμα, το κάτω βλέφαρο χαλαρώνει και χάνει το φυσιολογικό του σχήμα δημιουργώντας κυρτές και κοίλες επιφάνειες, σακούλες, μαύρους κύκλους, ενώ εντυπώματα ή βαθειά αυλάκια σχηματίζονται μεταξύ βλεφάρου και ζυγωματικού ή μεταξύ βλεφάρου και μύτης. Το μέσο τριτημόριο του προσώπου (η περιοχή μεταξύ βλεφάρου και γνάθου) χάνει τη νεανική του σφριγηλότητα και προπέτεια και κρεμάει προς τα κάτω με αποτέλεσμα η αύλακα μεταξύ μύτης και στόματος να βαθαίνει.

Η σύγχρονη προσέγγιση για την αναστροφή της γήρανσης του προσώπου και των ρυτίδων ματιών πρέπει να λάβει υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες ώστε να διαμορφωθεί ένα εξατομικευμένο σχέδιο αντιμετώπισης για τον κάθε άνθρωπο που θα έχει τα καλύτερα και πιο φυσικά αποτελέσματα.