ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΣ – ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ

Στραβισμός – Παιδοφθαλμολογία : Όταν τα μάτια δεν είναι «παράλληλα» και οι άξονες της όρασης δεν εστιάζουν στο ίδιο σημείο τότε είναι πολύ πιθανόν να υπάρχει στραβισμός. Όταν υπάρχει υπόνοια ότι τα μάτια είναι «στραβά» πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται ενδελεχής εκτίμηση από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο.

Ποια είναι τα είδη του στραβισμού;

Περίπου το 5% του πληθυσμού πάσχει από μία μορφή στραβισμού. Ο στραβισμός χωρίζεται σε πολλές υποκατηγορίες, Πολλές φορές η ονομασία περιγράφει με αρκετή ακρίβεια το πρόβλημα. Έτσι περιγράφεται πχ η φορά της παρέκκλισης όπως, έσω- , έξω-, πάνω (άνω) και κάτω (υπό) , κυκλοστροφικός στραβισμός έσω και έξω, η μόνιμη ή όχι παρουσία του στραβισμού (έκδηλος ή λανθάνων, τροπία ή φορία), η συνεχής ή όχι παρουσία του στραβισμού (μόνιμος η διαλέιποντας στραβισμός), η σταθερή γωνία της παρέκκλισης σε διάφορες βλεμματικές θέσεις (συνεκτικός, μη συνεκτικός) και ανάλογα με το αν στραβίζει μόνο το ένα μάτι η και τα δύο διακρίνουμε τον στραβισμό σαν ετερόπλευρο η επαλλάσσοντα . Άλλες σημαντικές ξεχωριστές κατηγορίες είναι ο παραλυτικός στραβισμός, οι ασύνδετες παρεκκλίσεις, τα στραβισμικά σύνδρομα, και ο στραβισμός που σχετίζεται με συστηματικά νοσήματα (πχ θυρεοειδής, μυασθένεια κλπ). Στις βλεμματικές παραλύσεις και στο νυσταγμό επίσης υπάρχει πρόβλημα οφθαλμοκινητικότητας χωρίς να υπάρχει πραγματικός στραβισμός.

Τα παραπάνω επιλεκτικά παραδείγματα θέλουν απλά να δείξουν την πολυπλοκότητα του προβλήματος, τις διαφορετικές αιτίες στις οποίες οφείλεται και το πιο σημαντικό για τον ασθενή: τη εξατομίκευση που χρειάζεται η αντιμετώπιση κάθε περίπτωσης.

Πως αντιμετωπίζεται ο στραβισμός;

Ανάλογα με το είδος και την ηλικία του ασθενούς μπορούν να χρησιμοποιηθούν γυαλιά, πρισματικοί φακοί, επικάλυψη, ενέσεις Βotox και χειρουργική αποκατάσταση. Συχνά μπορεί να χρειαστεί να γίνει συνδυασμός των παραπάνω. Αντί για γυαλιά ορισμένοι μόνο ασθενείς μπορούν να κάνουν Excimer Laser η να χρησιμοποιήσουν κολλύριο.

Η κύρια αντιμετώπιση του στραβισμού είναι η χειρουργική, ιδιαίτερα στον στραβισμό ενηλίκων η βρεφών.

Υποστηρίζεται (ακόμα και από οφθαλμιάτρους) ότι η χειρουργική αντιμετώπιση του στραβισμού είναι μόνο μια κοσμητική επέμβαση χωρίς λειτουργικό όφελος για τον ασθενή αφού η διόφθαλμη όραση του ασθενούς θα εξακολουθήσει να είναι περιορισμένη.

Ο ευρωπαϊκός και αμερικανικός σύνδεσμος των εξειδικευμένων στραβισμολόγων προσπαθεί εδώ και χρόνια να αντικρούσει τα παραπάνω στερεότυπα. Η επέμβαση του στραβισμού ανήκει στην επανορθωτική (reconstructive) και όχι στην κοσμητική χειρουργική. Εκτός από τα εύλογα πλεονεκτήματα σε επαγγελματικό, κοινωνικό, προσωπικό και ψυχολογικό επίπεδο που προσφέρει η αποκατάσταση του στραβισμού στην ανθρώπινη επικοινωνία η διόφθαλμη λειτουργία της όρασης ( εύρος και βάθος του οπτικού πεδίου) βελτιώνεται μετεγχειρητικά ακόμα και αν πράγματι δεν υπάρχει πλήρης λειτουργική αποκατάστασή της σε φυσιολογικά επίπεδα.

Κάποιοι οφθαλμίατροι υποστηρίζουν ότι πολλοί ασθενείς αναπτύσσουν μετεγχειρητική διπλωπία μετά από εγχείρηση στραβισμού σε μεγάλη ηλικία ακόμα και αν τα μάτια τους «ισιώσουν» τελείως μετά την εγχείρηση.

Μπορούν όλοι να κάνουν την εγχείρηση για τον στραβισμό σε οποιαδήποτε ηλικία;

Σε παιδιά που πάσχουν από στραβισμό γίνεται πάντα προσπάθεια λειτουργικής αποκατάστασης της διόφθαλμης όρασης όσο το δυνατόν νωρίτερα. Στον παραμελημένο στραβισμό των ενηλίκων η «ανώμαλη» προσαρμογή του οπτικού συστήματος στην ανώμαλη θέση των αξόνων των ματιών μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα εάν επιχειρήσουμε την διόρθωση. Για το λόγο αυτό πριν την επέμβαση προσομοιάζουμε με πρίσματα στον ασθενή το αποτέλεσμα της επέμβασης. Σε κάθε περίπτωση μόνο το 9% των ασθενών θα εμφανίσουν παροδική διπλωπία ώσπου «να συνηθίσει» το οπτικό σύστημα την νέα «πιο σωστή» κατάσταση. Μόνο το στο 1% των περιπτώσεων τα προβλήματα αυτά διαρκούν περισσότερο των 6 εβδομάδων αν και σ αυτή την περίπτωση η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών είναι ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα.

Πόσο αποτελεσματική είναι η εγχείρηση του στραβισμού;

Η πλειονότητα των ασθενών που πάσχουν από στραβισμό χρειάζονται μια μόνο επέμβαση, η οποία σε ενήλικες μπορεί και γίνεται στο κέντρο μας με την χρήση τοπικής μόνο αναισθησίας. Περίπου 20% των ασθενών παρά την οφθαλμοφανή βελτίωση της κατάστασης θα μπορούσαν να έχουν ακόμα καλύτερα αποτελέσματα με δεύτερη επέμβαση, είτε γιατί ο στραβισμός δεν διορθώθηκε πλήρως, είτε γιατί αργότερα το μάτι στράβισε ξανά.

Ποιες οι πιθανές επιπλοκές της εγχείρησης;

Η εγχείρηση για τον στραβισμό γίνεται στους οφθαλμοκινητικούς μύες που βρίσκονται έξω από την κοιλότητα του οφθαλμού. Έτσι προβλήματα μέσα στο μάτι λόγω χειρουργικής αστοχίας είναι εξαιρετικά σπάνια ( ενδοφθαλμίτιδα, αποκόλληση λόγω της επέμβασης < 1 στις 3.500 εγχειρήσεις). Η χρήση χειρουργικού μικροσκοπίου η μεγεθυντικών χειρουργικών φακών και ειδικών ραμμάτων ελαχιστοποιεί αυτές τις επιπλοκές. Δακρύρροια, επίμονη ερυθρότητα και διπλωπία όπως αναπτύχθηκε παραπάνω είναι συνήθη συμπτώματα που είναι παροδικά. Η πιο συχνή «επιπλοκή» της επέμβασης είναι η ελλιπής διόρθωση του στραβισμού.

Τι είναι η επέμβαση του στραβισμού με ρυθμιζόμενα ράμματα;

Σε συνεργάσιμους συνήθως ενήλικες ασθενείς είναι δυνατό την ημέρα της επέμβασης η την αμέσως επόμενη να «ρυθμίσουμε» την θέση των αξόνων των ματιών μετακινώντας λίγα χιλιοστά τα ράμματα που τοποθετήθηκαν κατά την διάρκεια της επέμβασης ώστε να ευθυγραμμίσουμε το αποτέλεσμα της εγχείρησης με τον ασθενή καθισμένο και συμμετέχοντα σε αυτή την διαδικασία που είναι σύντομη και δεν πονά σχεδόν καθόλου. Αυτή η διαδικασία δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί σε παιδιά κάτω των 14 ετών.