ΕΝΔΟΫΑΛΟΕΙΔΙΚΑ ΕΝΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ

Η σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση (ενδοϋαλοειδικά ενθέματα) πολλών παθήσεων του αμφιβληστροειδούς βασίζεται στη χορήγηση φαρμάκων εντός του οφθαλμού, μέσα δηλαδή στην υαλοειδική κοιλότητα του οφθαλμού. Τα φάρμακα αυτά, είτε είναι πρωτείνες κατά του VEGF, είτε σκευάσματα κορτιζόνης, είτε και αντιϊκά σκευάσματα, έχουν πεπερασμένο χρόνο δράσης μέσα στο μάτι. Δρουν δηλαδή μόνο για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που προσδιορίζεται από το χρόνο παραμονής του εκάστοτε φαρμάκου μέσα στο μάτι. Επομένως συχνά κρίνεται απαραίτητη η επανάληψη της έγχυσης του εκάστοτε φαρμάκου προκειμένου να επιτευχθεί ένα περισσότερο μακροπρόθεσμο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Προκειμένου να περιοριστεί ο αριθμός των επαναλαμβανόμενων φαρμακευτικών εγχύσεων σύγχρονες έρευνες επικεντρώνονται σε μια νεότερη πλατφόρμα φαρμακοθεραπείας που στοχεύει στη βραδεία αποδέσμευση θεραπευτικών παραγόντων μέσα στο μάτι.

Τι είναι τα ενδοϋαλοειδικά ενθέματα

Είναι θεραπευτικές μικροσυσκευές που αποδεσμεύουν σε ελεγχόμενες συγκεντρώσεις φαρμακευτικούς παράγοντες εντός της υαλοειδικής κοιλότητας επιτυγχάνοντας ένα μακροχρόνιο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Τα ενθέματα αυτά τοποθετούνται – ανάλογα με τον επιμέρους σχεδιασμό τους – στο ιατρείο ή στο χειρουργείο από τον οφθαλμίατρό σας. Ο σχεδιασμός των επιμέρους ενθεμάτων ποικίλει, ανάλογα με τον θεραπευτικό παράγοντα που εκλύεται καθώς και τον επιθυμητό χρόνο δράσης αυτού μέσα στο μάτι.

Ποια είναι τα διαθέσιμα ενδοϋαλοειδικά ενθέματα και ποιες παθήσεις θεραπεύουν

Το πρώτο ένθεμα που εφαρμόστηκε στη κλινική πράξη ήταν το ένθεμα γανκυκλοβίρης (Vitrasert – ganciclovir implant), το οποίο χρησιμοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 για τη καταπολέμηση της αμφιβληστροειδίτιδας από κυτταρομεγαλοϊό (CMV retinitis) σε ασθενείς τελικού σταδίου με AIDS. Στην πλατφόρμα αυτή στηρίχθηκε το ένθεμα φλουοσινολόνης (Retisert – fluocinolone implant), το οποίο εγκρίθηκε από το FDA των ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του 2000 για την αντιμετώπιση χρόνιων ενδοφθάλμιων φλεγμονών. Το ένθεμα αυτό αποδεσμεύει ένα ισχυρό κορτιζονούχο σκεύασμα σε μια προβλέψιμη συγκέντρωση για περίπου 3 χρόνια. Πρόσφατα εγκρίθηκε από το FDA των ΗΠΑ το ένθεμα δεξαμεθαζόνης (Ozurdex), το οποίο είναι βιοδιασπούμενο, απορροφάται δηλαδή με προβλέψιμο ρυθμό από τον οφθαλμό μας απελευθερώνοντας ένα ισχυρό κορτιζονούχο σκεύασμα για τη καταπολέμηση του οιδήματος της ωχράς κηλίδας λόγω φλεβικής απόφραξης του αμφιβληστροειδούς. Το Ozurdex τοποθετείται υπό τοπική αναισθησία στο ιατρείο του οφθαλμιάτρου σας και ο χρόνος δράσης του προσεγγίζει τους 6 μήνες. Παρόμοια βιοδιασπούμενα ενθέματα βρίσκονται στο τελικό στάδιο ανάπτυξής τους και αναμένονται σύντομα στη κλινική πράξη (π.χ. Iluvien). Σε όψιμο στάδιο ανάπτυξης βρίσκεται επίσης ένα ένθεμα που εκλύει έναν αυξητικό «νευροπροστατευτικό» παράγοντα (Ciliary Neurotrophic Factor, CNTF) που στοχεύει στη διατήρηση της λειτουργικότητας των κυττάρων της όρασης σε παθήσεις όπως η «ξηρά» ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, ή η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια. Το τελευταίο αυτό ένθεμα πρεσβεύει μια ρηξικέλευθη προοπτική, καθώς βασίζεται σε ελεγχόμενη «έκφραση» θεραπευτικού παράγοντα από τροποποιημένη κυτταρική καλλιέργεια που τοποθετείται μέσα σε μια κάψουλα (encapsulated cell technology). Αντιλαμβάνεται κανείς τις προοπτικές που ανοίγονται με τέτοιου είδους θεραπευτικές πλατφόρμες διαθέσιμες στη καθημερινή κλινική πράξη.

Κλινική εμπειριά του Athens Vision στα ενδοϋαλοειδικά ενθέματα

Η χειρουργική εμπειρία του υπεύθυνου ιατρού του τμήματος με το ένθεμα γανκυκλοβίρης είναι εκτενής και δημοσιευμένη στη διεθνή βιβλιογραφία. Το ένθεμα φλουοσινολόνης έχει εφαρμοστεί από τον ίδιο στα πλαίσια πολυκεντρικής μελέτης στις ΗΠΑ (MUST) και παρότι δεν αποτελεί θεραπεία πρώτης εκλογής – κυρίως λόγω κόστους στην Ελλάδα – αποτελεί μια σημαντική εναλλακτική λύση κυρίως σε ασθενείς που δεν μπορούν να ανεχθούν συστηματική ανοσοτροποποιητική αγωγή. Το ένθεμα δεξαμεθαζόνης (Ozurdex) δεν έχει ακόμη λάβει έγκριση από τον αρμόδιο οργανισμό της Ευρωπαικής Ένωσης, έχει όμως τοποθετηθεί σε ασθενείς με ραγοειδίτιδα στα πλαίσια πολυκεντρικής μελέτης από τον ιατρό του τμήματος με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Καθώς μπαίνουμε στο νεότερο αυτό μοντέλο φαρμακοθεραπείας η προσαρμογή μας στις απαιτήσεις των καιρών είναι συνεχής και εξασφαλίζεται μέσω της συμμετοχής μας στις πολυκεντρικές κλινικές έρευνες.